خلاصه فصل سوم کتاب ارزشیابی آموزشی ترجمه دکتر کیامنش

هدف های آموزشی

1 -  هدف آموزش : عبارتست از بیان تغییر مطلوب در رفتار فراگیر.

الف ) هدف :

عبارتیست که در باره فراگیر گفته می شود و به آنچه که معلم می کند یا خواهد کرد مطرح نیست.

ب ) مطلوب :

هدف عبارتیست که در مورد تغییر مطلوب در فراگیر بیان می شود و مطلوب عبارتیست از رفتار خاصی که انتظار می رود در فراگیر ایجاد شود. رفتاری که ارزشمند و حائز اهمیت است.

ج ) تغییر :

یادگیری نمایانگر تغییر در یک فرد و رفتار فرد است. هدف قراردادن آموزش چیزهائی که فراگیران از قبل می دانند ابلهانه و اتلاف وقت است.

د ) رفتار :

رفتار بر آچه فرد می گوید و یا می کند دلالت دارد. بطور خلاصه هر آنجه که فراگیر ممکن است بگوید یا انجام دهد نمونه رفتار به حساب می آید.

رفتار برخی از حالت های درونی افراد مانند ( می داند ) و ( درک می کند ) را شامل نمی شود ولی به سه دلیل از مجموعه واژگان حذف نشده اند:

1 – سال های سال خود گنجینه واژگان مربیان بوده و حذف یکجانبه آنها نامعقول است.

2 – منظور معلمان از این واژگان حالات خاصی از رفتار است و می توان بجاری حذف آنها معنی آنها را روشن تر کرد و یا آنها را فرمول بندی نمود. یکی از خدمات مهمی که عاملان ارزشیابی می توانند به معلمان ارائه دهند تلاش برای پی بردن به معانی واژگان در موقعیت های خاص است.

3 – این واژگان اغلب مجموعه ای از رفتارها را که معلم قصد دارد در فراگیر ایجاد کند به شکلی موجز و مفید خلاصه می کنند.

چگونگی پیداش هدف های آموزش :

سه منبع اصلی هدف های آموزش :

1 – نیاز های فراگیر

2 – نیازهای جامعه

3 – مطالبی که باید فراگرفته شوند

1 – نیاز فراگیران :

هدف کلی توصیف وضعیت موجود یک گروه از فراگیران با توجه به مجموع ویژگی های آنها و مقایسه آن با وضعیتی که مطلوب قلمداد می شود.

هرگونه تفاوت میان وضعیت موجود و مطلوب نیاز خواهد بود.

وقتی نیازهای فراگیران مشخص شد مبنایی برای فرمول بندی هدف های آموزشی مشخص می شود.

2 – نیاز های جامعه :

تایلر بعد از انقلاب صنعتی که موجب گسترش دامنه دانش و اطلاعات در سطحی وسیع شد بیان نمود که با توجه به شتاب حیرت آور دانش در هر نسل , مدارس نمی توانند تمام نظریات متخصصان را در برنامه خود بگنجانند لذا دانش و مهارت ها در دوران معاصر اهمیت بیشتری دارد.

در اینجا , نیاز به معنی قابلیتی است که فرد باید در مقام یکی از شهروندان جامعه برای داشتن کارکردی موثر و زوایای رضایت بخش دارا باشد.

این نیازها باید براساس تحلیل دقیق و براساس انواع قابلیت هایی صورت پذیرد که احتمال می رود در آینده نزدیک تقاضا برای آنها زیاد باشد.

3 – مواردی که باید فراگرفته شود:

متخصصات موضوعات درسی , سهم زیادی در این زمینه دارند. ممکن است نظر مربیان در باره آموزش یک موضوع درسی با نظر متخصصان آن موضوع یکی نباشد. مربیان به گروه سنی , سطح توانائی و نیاز و علایق فراگیران اهمیت می دهند در حالیکه متخصصین به تربیت متخصص در آن زمینه علاقه دارند. لذا باید برنامه ریزان آموزشی حتماً نظر متخصصین را بکار ببندند. عدم توجه منجر به تدوین برنامه هایی خواهد شد که نیاز فراگیران را بر طرف نخواهد کرد.

قبل از آنکه این سه منبع بتوانند به هدف های آموزش تبدیل شوند باید فرآیند ارزشگذاری را از سر بگذرانند. یعنی باید گروهی از مربیان آن  را مهم و مطلوب تشخیص دهند . چنین تصمیم آگاهانه ای یک نیاز را به یک هدف تبدیل می کند. این فرآیند اغلب بسیار پیچیده است. زیرا ممکن است سه منبع گفته شده با هم در تعارض باشند. لذا باید هنگام تدوین مجموعه هدف ها دست به انتخاب زد.

مبنای تصمیم گیر که چه چیزی هدف باشد:

1 – فلسفه آموزش:

فلسفه آموزش نیازها و جبنه های مختلف موضوع را غربال و تصفیه می کند ولی چیزهایی را که به منزله هدف عبور می دهد از نظر آموزشی ارزشمند است.

2 – روانشناسی یادگیری :

توجه به سن فراگیران و سطح معلومات آنها ملاکی برای تشخیص هدف های آموزش است .

" فرست " در این زمینه سئوالاتی اساسی را مطرح نموده است.

3 – جمع آوری تجارب جمعی معلمان – با انواع خاصی از فراگیران :

می توان بعضی از هدف های مورد نظر را بااستفاده از آن محک زد.

بطور خلاصه علاوه بر موارد فوق , ملاحظات سیاسی , اقتصادی و .... همگی در فرآیند انتخاب هدف تأثیر دارند.

از نظر نویسندگان عباراتی که تبحرهای فراگیران را از دریافت یک عمل آموزشی مشخص می کنند باید دارای چهار عنصر اصلی باشند:

1 – در باره فراگیر باشند.

2 – به رفتاری قابل مشاهده اشاره کنند

3 – شرایطی را که رفتار باید در آن به وقوع بپیوندد مشخص کنند

4 – ملاک قضاوت در باره سطح قابل قبول رفتار را شخصاً بیان کنند

اما گروهی از نویسندگان فقط مقصود از یک برنامه یا دوره آموزشی را کافی می دانند و اختیار عمل را به قوه داوری افراد حرفه ای واگذار می کنند.

مسائل متخصصان ارزشیابی هنگام کار با مربیان :

1 – برخی مربیان به دلیل سیاسی ویا به خطر افتادن نقش حرفه ایشان و مقابله با تهدیدها, از بیان صریح و روشن هدف خودداری می کنند. در این شرایط به آنها اطمینان داد که مقصود کمک به بهبود یک برنامه است.

2 – مسائل مفهومی با عث می شود که متخصصین به جزئیات برنامه روی آورند و این مسئله هدف های آموزشی را بصورت فزآینده ای افزایش می دهد و در پایان سیاهه مفصلی از اهداف را فراهم می کند که مربیان باید آنها را فراهم کنند که این موضوع واقع بینانه نیست.

ممکن است تلاش مربیان به هدف هائی متمرکز شود که جزئی و ساده هستند و از اهداف اصلی و مهم باز بمانند. مشکل دیگر مسائل مفهومی به وحدت هدف های پیچیده مربوط می شود. مسائل آموزشی باید گردآوری شده وبه شکلی منسجم و معقول سازمان یابند تا در حین آموزش یکپارچگی هدف از بین نرود. مثال شنا کردن با هماهنگی دست و پا و نفس گیری با هم و به تنهائی به نتیجه نمی رسد.

3 – معمولاً چیزی به عنوان ساختار , جهت گیری و یا چارچوب اساسی یک فعالیت آموزشی دستگیر مخاطب نمی شود. ممکن است دو درس ریاضی در یک پایه یکی به رشد مفهومی و دیگری به کاربرد اصول تأکید کند.

عبارات هدف ها هر قدر هم به دقت تعریف شده باشند , قادر نیستند ویژگی های خاص یک برنامه آموزی را توصیف کنند.

مقاصد آموزشی باید سه سطح بیان شوند:

1 – سطح یک :

شرح استقرائی کوتاه ( کمتر از 5 صفحه ) مقاصد اساسی جهت گیری , چارچوب و هدف ها بیان شوند.

2 – سطح دوم :

مجموعه ای از عبارات روشن و کلی در باب هدف ها ارائه شوند تا حوزه اصلی توصیف شود. سیاهه ای شامل 6 تا 15 صفحه شامل عبارات کلی که نشان دهد فعالیت آموزشی چه چیزهائی را در بر می گیردو چه چیزهائی را در بر نمی گیرد. جمع بندی مناسی از هدف های کلی برای جهت دادن به تلاش معلمان و فراگیران است.

3 – سطح سوم:

به مجموعه ای از هدف های روشن و جزئی نیاز دارد که هرجا که امکان داشت , هدف های کلی معنای بیشتری پیدا کنند.

هدف های کلی :

یک هدف کلی , یک عبارت واحد است که وضعیت فراگیر را پس از دریافت یک عمل آموزشی توصیف می کند.

این اهداف می تواند رفتار قابل مشاهده باشد و یا در باره وضعیت های درونی فراگیر باشد.

برای تدوین مجموعه ای از هدف های کلی استفاده از چند اصل راهنمان مفید خواهد بود:

1 – هدف ها باید برحسب مقاصد یا تجربیات یادگیری فراگیر تدوین شوند نه معلم .

2 – عبارات هدف ها باید فعلی داشته باشد که به رفتار یا وضعیت مطلوب فراگیر دلالت  کند.

3 – هدف ها باید با واژهائی که معنای واحدی دارند بیان شوند. ( مبهم نباشد ) در موارد مبهم بر عهده مربی است که با کمک متخصصین واژ ه ها را بصورت دقیق و روشن مشخص کند.

4 – هدف ها باید در قالب عبارت های واحد بیان شوند. اگر منظور جمله هم یادگیری و هم بکارگیری آن است باید هر دو مورد صریحاً بیان شود.

5 – هدف ها باید از لحاظ میزان کلی بودن مناسب باشد. این کلی بودن را باید بتوان در چند هدف جزئی تعریف کرد نه خیلی کلی باشد و نه خیلی جزئی.

6 – هد ف  ها باید با تجارب یادگیری فراهم شده , ارتباط داشته باشد. نباید انتظار بالاتر از آنچه آموخته شده از فراگیر داشت. یا باید هدف ها را اصلاح کرد و یا تجارت یادگیری را .

7 – هدف ها باید از لحاظ زمان موجود برای آموزش , خصوصیات فراگیران و وضعیت فعالی داش واقع بینانه باشد.

هدف های جزئی :

توضیح در مورد اهداف کلی با مجموعه ای از هدف های جزئی انجام می شد. عبارات هدف های جزئی , عملکرد های خاص فراگیر را که نشانگر نیل به هدف کلی هستند مشخص می کند.

پاسخ به این سئوال " چه باید بکنم یا بگویم که متقاعد شوید که من به یک هدف کلی معین رسیده ام " ، هدف های جزئی را مشخص می کند.

یک هدف کلی را احتمالاً می توان به 5 تا 6 هدف جزئی تجزیه کرد که با هم بیانگر نسبی هدف کلی را در بر دارند.

تجزیه بیش از حد یک هدف کلی ، ممکن است تمایت و در نتیجه یکپارچگی هدف ها را تضعیف کند.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: